مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی
مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی
ما دائما در زندگی خودمان و در هر جنبه‌ای از آن در حال مدیریت کردن ریسک هستیم. چه در هنگام انجام کارهایی ساده همچون رانندگی و چه در شروع یک کسب و کار و یا یک عمل جراحی جدید.
در نتیجه مدیریت ریسک (به انگلیسی risk management) شامل هر عکس‌العملی در برابر خطرات مختلف در زندگی است.
ما در اکثر فعالیت‌های روزمره ریسک‌های مختلف را به صورت ناخودآگاه مدیریت میکنیم؛ برای مثال اگر در اتوبان در حال نزدیک شدن به یک خودرو دیگر هستیم مسیر خود را تغییر می‌دهیم؛ زیرا برخورد به آن خودرو خطر مالی و جانی برای ما دارد؛ اما در بازارهای مالی و مدیریت اقتصادی این مدیریت ریسک کاملا خودآگاه و بسیار ضروری است.
شاید در اقتصاد به برنامه و چارچوب نحوه رسیدگی کردن به ریسک‌های مالی، مدیریت ریسک بگوییم. این این خطرات مالی ذات انواع کسب و کار هست.
برای یک معامله‌گر و سرمایه‌گذار شاید این برنامه و چارچوب برای مدیریت انواع مختلف از دارایی‌ها همچون رمزارزها، سهام، املاک، طلا، سکه و… باشد.
انواع مختلفی از ریسک‌های مالی در بورس وجود دارد که امکان دسته‌بندی کردن آنها به روش‌های مختلف وجود دارد. در این مقاله در مورد فرآیند مدیریت این ریسک‌ها صحبت خواهیم کرد و چند پیشنهاد به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران برای کاهش این ریسک‌ها خواهیم داد.
مدیریت ریسک چگونه انجام می‌شود؟
معمولا فرآیند مدیریت ریسک در بازارهای مالی شامل 5 مرحله است: مشخص کردن اهداف، تشخیص ریسک‌ها، ارزیابی ریسک، تعریف کردن واکنش‌ها و نظارت.
با توجه به نوع بازار (بورس سهام، ارز دیجیتال، بازارهای کالا و…) و شرایط مختلف، این مراحل ممکن است دستخوش تغییر شود.
مشخص کردن اهداف
اولین قدم این است که مشخص کنیم اهداف اصلی ما از این سرمایه‌گذاری چیست و معمولا به تحمل ریسک شخص و یا شرکت سرمایه‌گذار بستگی دارد.
برای مثال اگر شما فردی ریسک پذیر مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی باشید، اهداف بسیار بالاتری از یک فردی که ریسک نمی‌کند برای خود تعیین می‌کنید.
این ریسک‌پذیر بودن هم بستگی به عوامل روحی و شخصیتی خود فرد و یا اهمیت پولی که وارد بازار کرده است، دارد؛ مثلا اگر فردی تمام دارایی‌هایش مثل خانه، ماشین، طلا و… را فروخته و آن را وارد بازارهای مالی کرده، تحمل بسیار پایین‌تری در برابر ریسک‌ها دارد.
تشخیص ریسک‌ها
قدم دوم شناسایی و تعریف ریسک‌های احتمالی در سرمایه‌گذاری است و شامل تمام اتفاقاتی است که ممکن است تاثیر منفی روی دارایی ما بگذارد.
در این مرحله برخی مسائلی که که مستقیما به بازارهای مالی بستگی ندارد نیز تاثیرگذارند؛ مثلا در صورت بروز جنگ و یا خراب شدن پلتفرم معاملاتی شما با مشکل روبرو می‌شوید.
یا اگر در بورس تهران معامله می‌کنید، یکی از ریسک‌ها می‌تواند قفل شدن سهم در صف‌ها باشد.
ارزیابی ریسک‌ها
بعد از شناسایی ریسک، باید دامنه و شدت و قدرت آنها را اندازه‌گیری کنید.
ریسک‌های مختلف می‌توانند در برنامه معاملاتی شما نیز رتبه‌بندی شوند؛ برای مثال کندی هسته معاملات یا نرم‌افزار معاملاتی یک کارگزار ممکن است باعث شود شما چند درصد بالاتر از قیمت مدنظرتان بخرید و یا چند درصد پایین‌تر از قیمت مد نظرتان بفروشید و شدت و دامنه آن به همین مقدار است؛ اما در صورت بروز یک جنگ، قدرت این خطر بسیار بیشتر خواهد بود.
تعریف کردن واکنش‌ها
مرحله چهارم تعریف کردن پاسخ و واکنش به انواع مختلف ریسک است. با توجه به سطح اهمیت ریسک‌ها، مشخص میکنیم که در صورت وقوع آن چه کاری انجام دهیم.
نظارت
مرحله آخر از فرآیند مدیریت ریسک این است که دائما روی آن نظارت داشته و ببینیم برنامه ما در پاسخ به اتفاقات مختلف چقدر جوابگوست. برای این کار نیازمند کار مداوم و جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل زیادی هستیم.
مدیریت ریسک‌های مالی
دلایل زیادی باعث می‌شود یک سیستم معاملاتی تبدیل به یک سیستم ناموفق شود. برای مثال ممکن است بازار برخلاف تحلیل‌های معامله‌گر پیش برود و یا از روی ترس و هیجان در جایی نامناسب اقدام به فروش کند.
واکنش‌های احساسی اغلب به این دلیل به وجود می‌آیند که معامله‌گر به استراتژی اولیه خود پایبند نیست و این موضوع در هنگام نزولی شدن بازار و اصلاح قیمت، بسیار زیاد به چشم می‌خورد.
در بازارهای مالی اغلب افراد اعتقاد دارند که داشتن یک برنامه مدیریت ریسک خوب به موفقیت آنها کمک بسیار زیادی می‌کند. برنامه مدیریت ریسک می‌تواند به سادگی تعیین یک حد ضرر باشد.
یک سیستم معاملاتی قدرتمند باید پاسخ‌ها و عکس‌العمل‌های مختلف را در نظر بگیرد و سرمایه‌گذاران برای معامله در هر شرایطی خود را آماده کنند و همانطور که گفته شد راه‌های بیشماری برای مدیریت ریسک وجود دارد.
حالت ایده‌آل اینگونه است که برنامه مدیریت ریسک و سیستم معاملاتی دائما در طول زمان بازبینی و بروزرسانی شود تا اتفاقات و شرایط جدید در آن لحاظ گردد.
در ادامه برخی از ریسک‌های موجود در بازارهای مالی را به شما معرفی کرده و راه‌هخای کاهش آنها را خواهم گفت:
- ریسک بازار: این ریسک می‌تواند با تعیین یک حد ضرر کاهش یابد. برای مثال اگر سهمی را هزار تومان خریداری می‌کنید، می‌توانید حد ضرر ده درصدی برای آن قرار داده و در صورتی که قیمت آن به 900 تومان رسید آن را بفروشید تا ضرر بیشتری متحمل نشوید. تعیین حدضرر کاملا بستگی به تحلیل و محاسبات و همینطور دید شما دارد.
- ریسک نقد شدن: ممکن است شما وارد بازاری شوید که نقد شوندگی آن بسیار پایین باشد و در صورت رسیدن به اهدافتان و یا فعال شدن حد ضرر خریداری نباشد تا آن دارایی را از شما بخرد.
- ریسک اعتبار: ریسک گرفتن اعتبار که می‌تواند مانند چاقوی دولبه عمل کند (در صورت زیان کردن، زیان بیشتری متحمل می‌شوید و در صورت سود کردن به سود بیشتری دست می‌یابید).
- ریسک‌های عملیاتی: ریسک عملیاتی با متنوع کردن سبد دارایی کمتر می‌شود و در صورتی که یک پروژه و یا شرکت خاص دچار مشکلات زیادی شود، شما فقط بخشی از سرمایه خود را از دست می‌دهید و به دلیل متنوع بودن پورتفوی‌تان، دیگر دارایی‌های شما به سوددهی خود ادامه می‌دهند. جستجو و مطالعه در مورد شرکت‌هایی که احتمال به وجود آمدن این چنین خطرات کم است نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- ریسک سیستمی: این ریسک نیز توسط متنوع کردن پورتفوی کاهش می‌یابد و بهتر است که این کار را با خرید سهم از شرکت‌ها در گروه‌های مختلف صنعتی انجام دهید و ترجیح این است که این صنایع ربط چندانی به هم نداشته باشند.
سخن پایانی
قبل از شروع یک معامله و یا اختصاص دادن سرمایه به یک بازار، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران باید حتما یک استراتژی مدیریت ریسک برای خود ایجاد کنند و در ضمن در نظر داشته باشند که نمی‌توان به طور کامل از ریسک‌های مالی دوری کرد.
به طور کلی مدیریت ریسک نحوه رسیدگی به خطرات است و قطعا فقط کاهش دادن شدت آنها نیست و بهتر است که با مطالعه و تحلیل درست به طور کامل از ریسک‌های مختلف دوری کرد.
مدیریت ریسک در مورد تشخیص، ارزیابی، و نظارت بر روی ریسک‌ها با توجه به شرایط و استراتژی شخصی است. این فرآیند به ما کمک می‌کند بهترین نسبت‌های ریسک به پاداش را پیدا کرده و معاملات خوب و پر سودی داشته باشیم.
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید
اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری
سرمایه‌گذاری یکی از مهمترین وجه زندگی هر شخصی است و انتخاب مسیر درست سرمایه‌گذاری، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت آن خواهد داشت. اهمیت مدیریت ریسک در سرمایه گذاری را افرادی بیشتر درک می‌کنند که با عدم کنترل هیجانات و مولفه‌هایی مثل ریسک و بازده، سود قابل‌توجهی را از دست داده‌اند و یا بدتر از آن، با ضرر از سهم یا دارایی خود خداحافظی کرده‌اند.
به همین دلیل، یادگیری شیوه‌های صحیح سرمایه‌گذاری و اصول موفقیت در این حوزه، بسیار ضروری است. پیش از شروع هر نوع سرمایه‌گذاری، لازم است درباره‌ی ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن ابزار تحقیق کنید. یکی از مهمترین مفاهیم سرمایه‌گذاری، مبحث شناخت و مدیریت ریسک در سرمایه گذاری و نحوه کنترل آن است.
چطور انتظاراتمان از سرمایه‌گذاری را مدیریت کنیم؟
- در اولین قدم و شاید مهمترین آن، واقع‌نگری در سرمایه‌گذاری است. رویا و خیال‌پردازی هیچ کمکی به شما نمی‌کند و به طور کلی از یک شبه پولدار شدن، هراس داشته باشید. انتظارات واقعی مانع سرخوردگی و ناامیدی شما می‌شود.
- با مفاهیم سرمایه‌گذاری آشنا شوید. قطعا داشتن اطلاعات کافی جلوی انتظارات و توقعات نابجا را می‌گیرد.
- ابزارهای متنوعی در بازار وجود دارد که هر کدام ریسک و مزایای متفاوتی دارند. ابزارهای مختلف سرمایه‌گذاری را بررسی و مناسب‌ترین آن را انتخاب کنید. چه بسا با یک انتخاب اشتباه، کل مسیر سرمایه‌گذاری شما، تحت الشعاع قرار گیرد.
- فراموش نکنید میزان سرمایه اولیه شما نیز در تعیین میزان سود موثر است. البته میزان سرمایه اولیه تا حد زیادی به نوع سرمایه‌گذاری شما نیز بستگی دارد. حداقل مبلغ برای سرمایه‌گذاری در ابزارها، متفاوت است.
تعریف ریسک
به طور خلاصه، ریسک را می‌توان مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی احتمال عدم موفقیت یک تصمیم‌گیری دانست. در سرمایه‌گذاری معمولا به احتمال از دست رفتن همه یا بخشی از سرمایه گفته می‌شود که در ریاضیات نیز به صورت انحراف بازده واقعی از بازده پیش‌بینی‌شده، اطلاق می‌شود.
برخی ریسک را به دو گروه واقعی و پویا تقسیم‌بندی می‌کنند که در بازار سرمایه این طبقه‌بندی ریسک بیشتر به صورت ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک بیان شده است. برای آشنایی با انواع ریسک‌های مالی به مقاله مربوط مراجعه کنید.
ریسک‌های واقعی مانند سیل، زلزله و حوادث طبیعی که کنترل آن دست شما نیست
مواجهه افراد با ریسک
رویکرد افراد در مواجهه با مسئله‌ی ریسک متفاوت است. برخی افراد از هر گونه ریسک دوری می‌کنند و به اصطلاح ریسک‌گریز هستند. طبیعی است که این افراد باید به دنبال روش‌های سرمایه‌گذاری با ریسک بسیار کم باشند.
دسته دوم افرادی هستند که تحمل ریسک بیشتری دارند و ماجراجویی، جسارت و بی‌پروایی از ویژگی‌های این افراد است که اصطلاحا به آنها ریسک‌پذیر گفته می‌شود.
دسته‌ی سوم نیز افرادی هستند که بین این دو گروه قرار می‌گیرند؛ به عبارت دیگر، نه کاملا ریسک‌پذیر و نه کاملا از ریسک گریزان هستند.
نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که هیچ کدام از این گروه‌ها به دیگری برتری ندارد، و هر کسی با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود، به یک دسته بیشتر تمایل پیدا می‌کند.
خودشناسی در مدیریت ریسک
بهتر است همه افراد درجه ریسک‌پذیری خود را بشناسند و بر مبنای آن، ابزارهای سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند. این شناخت باعث می‌شود علاوه بر دریافت سود و بازدهی مورد انتظار، استرس و تنش کمتری را نیز تجربه کنید. در صورتی که ریسک‌گریز هستید و در بازار ارزهای دیجیتال که ریسک بسیار بالایی دارد، سرمایه‌گذاری کنید احتمالا با روبرو شدن با اولین ضررها یا راهی بیمارستان می‌شوید یا دچار مشکلات خانوادگی می‌شوید.
البته همواره باید این نکته را به خاطر داشت که برخی از ریسک‌ها اجتناب‌ناپذیر و از کنترل شما خارج هستند. شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصاد کلان، فاکتورهایی هستند که به شدت روی سرمایه‌گذاری شما موثر هستند، ولی تقریبا کنترل آن دست شما مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی نیست.
استراتژی‌های مدیریت ریسک
پس از آنکه ریسک‌های بازار را شناختید، به مرحله انتخاب استراتژی معاملاتی مناسب می‌رسید. در این مرحله، استفاده از نظرات متخصصان این حوزه بسیار مفید خواهد بود. یکی از استراتژی‌های بسیار کاربردی که مناسب افراد ریسک‌گریز نیز محسوب می‌شود، استراتژی لشکر است.
اگر بخواهیم درجه‌بندی از ریسک ابزارها داشته باشیم، سپرده‌های بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت، کمترین ریسک و سهام و ارزهای دیجیتال بیشترین ریسک در سرمایه‌گذاری دارند.
سخن پایانی
سامانه مدیریت ثروت مانو، مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی شرایطی را فراهم کرده است که همه افراد با هر سطح از دانش تخصصی و شرایط مالی، بدون صرف زمان بابت رصد اخبار و تحلیل آنها، متناسب با درجه ریسک‌پذیری خود، همواره مناسب‌ترین گزینه‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.
