بازار مبادلات ارزهای خارجی (فارکس) چیست؟

فارکس بازاری است که در آن ارزها با توجه به ارزش و نرخ برابریشان با یکدیگر مبادله می شوند. در واقع در بازار فارکس شما ارزی را می دهید (مانند یورو) بازار مبادلات ارزهای خارجی (فارکس) چیست؟ تا ارزی دیگر معادل با ارزش ارزی که داده اید بگیرید (مانند دلار).

ماهیت بازار ارز (Forex)

احسان حاجی*
از آنجایی که ممکن است مردم برداشت‌های متفاوتی از مفهوم بازار ارز داشته باشند در این جا ضرورت یک نگاه دقیق و جامع به این موضوع احساس می‌شود.

از آنجایی که ممکن است مردم برداشت‌های متفاوتی از مفهوم بازار ارز داشته باشند در این جا ضرورت یک نگاه دقیق و جامع به این موضوع احساس می‌شود. از دیدگاه اقتصادی، بازار ارز به یک مکان مشخص اطلاق نمی‌شود بلکه یک شبکه جهانی و الکترونیکی از بانک‌ها، صراف‌ها و واسطه‌ها‌ است که با روش ارتباطات الکترونیک با یکدیگر مرتبط بوده و به انجام انواع عملیات پولی و ارزی به وی‍ژه تبدیل پول‌های مختلف به یکدیگر می‌پردازند. شرکت‌ها و موسسات مالی و تجاری معمولا برای تبدیل پول‌ها به جای مراجعه مستقیم به بازار به بانک‌های خود مراجعه می‌کنند.

در چند دهه اخیر بازار ارز از رشد بسیار زیادی برخوردار شده و فعالتر شدن آن به توسعه امور سرمایه‌گذاری خارجی و تجارت برون مرزی نیز کمک شایانی کرده است. در سال ۱۹۸۶ متوسط ارزش مبادلات روزانه ارزی در مقیاس جهانی حدود ۲۰۰‌میلیارد‌دلار بود. در سال ۱۹۸۹ این رقم به ۶۵۰‌میلیارد، در سال ۱۹۹۵ به حدود ۱۰۰۰‌میلیارد و تا پایان سال ۱۹۹۸ این رقم به حدود ۱۵۰۰‌میلیارد‌دلار و در آخرین آماری که سال ۲۰۰۷ ارائه شد، این رقم به ۳۰۰۰ میلیارد‌دلار افزایش یافت. نگاهی به عدد ۳۰۰۰ میلیارد‌دلار حجم مبادلات روزانه بازار ارز می‌تواند نقش حساس این بازار را در قلمرو بازرگانی بین‌المللی به خوبی نشان دهد.

امروزه بازارهای بزرگ ارز در درجه اول در لندن، نیویورک، توکیو و سنگاپور قرار دارند. مراکز درجه دوم برای مبادلات ارزی هم شامل زوریخ، فرانکفورت، بازار مبادلات ارزهای خارجی (فارکس) چیست؟ پاریس، هنگ‌کنگ، سانفرانسیسکو و سیدنی هستند. در سایر مراکز عمده تجاری و کشورهای مختلف جهان هم بازارهای ارز در مقیاسی کوچک‌تر وجود دارند و به نوعی در روابط پولی و تجاری بین‌المللی نقش ایفا می‌کنند. در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ میانگین ارزش مبادلات ارزی بازار لندن روزانه بیش از ۶۵۰‌میلیارد‌دلار بوده است. این رقم برای بازار نیویورک ۳۶۰‌میلیارد دلار و برای بازار توکیو ۱۵۰‌میلیارد دلار و برای بازار سنگاپور ۱۴۰‌میلیارد دلار بوده است.

از دیدگاه کارشناسان دو جنبه از بازار ارز دارای اهمیت است اول این که این بازار هیچ‌گاه به طور کامل به خواب نمی‌رود و در هر لحظه در گوشه‌ای از جهان یک بازار ارز باز و فعال است.

دوم این که بازار ارز از یک حالت یکپارچگی برخوردار است و بیشتر مراکز تجاری و پولی و مالی مختلف در سراسر جهان از طریق شبکه‌های پیشرفت ارتباطی به یکدیگر پیوسته هستند. این پیوستگی به طور دائم بوسیله خطوط مستقیم تلفن، شبکه‌های رایانه‌ای و سایر سیستم‌های ارتباطی برقرار می‌شود. یکی از پیامدهای این یکپارچگی یکسانی نرخ‌های تبدیل از دو مرکز تجاری و بازارهای مناطق مختلف جهان است.

بازار تبادل ارز خارجی

بازار تبادل ارز خارجی یا فارکس (به انگلیسی: Foreign exchange market)، (با نماد اختصاری FOREX) اصطلاحی است برگرفته از دو کلمهٔ Foreign Exchange که به معنی تبادل پول خارجی است. به پول خارجی در زبان فارسی ارز گفته می شود بنابراین FOREX را می توان «دادوستد ارز» نامید.
به عنوان معیار ارزش
به عنوان وسیله مبادله
به عنوان وسیله ای برای ذخیره ارزش
ساده ترین تعریف برای «دادوستد»، «تبدیل یک ارز به ارز دیگر است» که حجمی از بازار مبادلات ارزهای خارجی (فارکس) چیست؟ این تبادل ها به منظور خرید و فروش کالا یا خدمات شرکت ها یا دولت ها، هزینه های سفر و خرید جهانگردان یا سرمایه گذاری اشخاص یا بنگاه ها در کشور مورد استفادهٔ ارز می باشد. البته بیشترین حجم تبادل های ارزی با هدف کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش انجام می گیرد. چیزی که تفاوت دو مقدار Bid و Ask در معاملات محسوب می شود.
در بازار تبادل ارز جهان تمامی بانک ها (اعم از تجاری و مرکزی و سرمایه گذاری)، مؤسسات مالی بزرگ، شرکت های چند ملیتی، تاجران، شرکت های بیمه، شرکت های صادرات و واردات، صندوق های باز نشستگی، سفته بازها و اشخاص حقیقی در آن ارزهای مختلفی همچون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و … را دادوستدمی کنند.
پیش از پیدایش پول، عمل مبادله به صورت مبادله مستقیم کالا با کالا و خدمات صورت می پذیرفت. در ایران غلات، در تبت بسته چای، در ویرجینیا بسته تنباکو، در حبشه بسته فلفل و نمک، در روسیه پوست سمور و در حوالی مدیترانه گوسفند به عنوان معیارهای سنجش و واحدهای ارزش به حساب می آمدند. اما به دلیل مشکلاتی نظیر پرحجم بودن یا فاسد شدن به تدریج سکه های فلزی به عنوان معیار ارزش مورد استفاده قرار بازار مبادلات ارزهای خارجی (فارکس) چیست؟ گرفت. کم کم نقل و انتقال سکه های فلزی نیز مشکل بنظر می رسید و زمینه برای ایجاد پول کاغذی یا اسکناس فراهم گردید. اولین بانک مدرنی که به طور رسمی به انتشار و رواج اسکناس اقدام نمود بانک انگلستان بود.